Pazardan aldım 1 eve geldim 1000; Sosyal Ağlar
Bundan bir kaç yıl öncesine kadar hayatımızda olmayan bir tabiri artık neredeyse hergün yaşıyor ve kullanıyoruz; Sosyal Ağlar.
Bir kaç yıl öncesine kadar "sosyallik" sadece gerçek anlamda yüzyüze olmak, ikili ilişkiler kurmak demekken bugün internet sitelerinde geçirdiğimiz zaman olarak bile tanımlanabilir hale geldi.
Peki bu alışkanlığımızı şekillendiren Facebook ve Twitter'dan başka sosyal ağ yok mu? "Sosyal Ağ" diyince aklımıza ilk ve neredeyse sadece bu ikisinin gelmesi garip değil mi?
Mutlaka sektöre ilk giren firma gibi iki isimde kolay kolay yıkılmayacak bir öncülük kazanmış durumdalar ama genede internet kullanıcısı olarak bilinmesi gereken "iyi işleyen bir fikir varsa gerisi gelir". Öncüllerin ardından takip edenler mutlak çıkmışlardır.
İşte size Facebook ve Twitter dışındaki Sosyal Ağ servislerinden bahsetmek istiyoruz kısa kısa.
Kimisi var olan bir fikri kullanmaktan öte gitmeyen girişimlerken bazıları "özelleştirme"yi tercih eden ortamlar bunlar. Bir de "sosyal ağ"a evrilenler var.
Google+
Şimdi diyeceksiniz ki "Google+'ın farkındayız tabiki neden bundan bahsediyorsunuz?" haklısınız da ama neden kullanmıyorsunuz? :) Google'ın başarısız "sosyal ağ piyasasına ortak olma" girişimlerinin en sonuncusu ve teknik anlamda en başarılısı. Bahsetme sebebimiz ise kendisine gene yokmuş gibi davranmamız. Facebook ile birebir aynı işi yapıyor gibi göründüğünden kemik kullanıcıyı kendi eksenine çekmeyi beceremeyen ağ emin adımlarla google'ın sosyal ağ projeleri çöplüğünden yerini alacak sanırız ki. Halbuki hem tasarım anlamında hem de teknik anlamda Facebook'dan önde olduğu noktaların olmasına rağmen kullanıcıların büyük resme bakıp verdikleri karar sanırız ki gidişatın sebebi.
Pinterest
Facebook ardından yapılan türlü sosyal ağ girişiminden sonra ses getirebilen tek proje Twitter olmuştu. İşte Twitter'ın popülerleşmesinin ardından bugüne kadar da ses getirebilen en yeni sosyal ağ girişimi Pinterest oldu. Temelde beğendiğiniz fotoğraf ve görselleri imleme ve paylaşmaya yaran sistem, milyonlara açılma hedefinde olan bir sosyal ağ için çok cesur bir tasarıma ve başarılı bir yazılıma sahip. Bir paylaşım sitesini sosyal ağa çeviren "arkadaşlık" ve "takip sistemi" tabiki Pinterest'te de mevcut. Sistem video paylaşımına da destek verse de videoları bir iki tıklama ardından izlettirdiği için şu ana kadar ana görüntüsündeki "imaj paylaşamı" sosyal ağı duruşunu hiç bozmadı. Bozacak gibi de görünmüyor. Hesabınızı diğer sosyal ağ hesapları ile bağlamanıza izin veren sistemi ile paylaştığınız herhangi bir görsel anında diğer ağlarınızda da paylaşılabiliyor. Pinterest normal kullanıcının yanı sıra şirketler ve kurumsal kullanım içinde artık Facebook ve Twitter gibi vazgeçilmez bir ağ olmaya başlıyor.
Foursquare
Sosyal ağlar ile ilgili ilk yapılan şakalar zamanında "sen şimdi her yaptığını yazıyo musun oraya? mesela..." diye başlayıp kötü komikliklerl devam ederdi. Bir müddettir sadece ne yaptığınız ile değil nerede olduğunuz ile de ilgileniyor sosyal ağlar. Foursquare sayesinde, bulunduğunuz yeri takipçileriniz ile paylaşabiliyorsunuz, en temel işi bu. Bunun yanında sistem size yakın olan diğer kullanıcıları gösteriyor ve bölgede bulunan mekanlar hakkında fikir sahibi olmanızı da sağlıyor. Her sistemin bir alameti farikası var (Facebook'da dürtme-ekleme-beğenme, Twitter'de takip etme, Google+'da çevrelere ekleme, Pinterest'de ise pinleme) Foursquare'da bu rozet toplama oluyor. Bir yeri en çok ziyaret, ilk ziyaret, avrupa gezgini ,gezgin gibi bir çok sıfatı almak için insanlar durmadan Check-in yapıyorlar. Kurumsal kullanım adına özel kampanyalardan özel oyunlardan öte bir yaptırımı olma şansı az olan bir ortam olsa da konusunda en iyisi olmasından ötürü firmanızın kullanıcı adını almanız sizin için iyi olacaktır.
Formspring
Twitter'ın "sadece 140 karakter" felsefesinden oluşan sadece yazı içeriğin bir versioynu Formspring; sadece soru cevap! Takip ettiğiniz ve sizi eden kişilere sorular sorup, sorulara cevaplar verdiğiniz basit bir sosyal ağ. Kişisel kullanımda işin bir noktada mutlaka geyiğe kaydığı ortamda tabiki ciddi şekilde sorular cevaplayan kullanıcılarda var. Özellikle bazı ünlü isimler hayranlarının meraklarını bu ağ üzerinden yanıtlayabiliyorlar. Ünlüler gibi firmalarda Formspring hesaplarını sosyal bir soru cevap ortamı olarak kullanıp hem modern gözükebilir hemde eski alışkanlıklarından kurtulabilirler ziyaretçi defteri gibi :)
LinkedIn ve Xing
Evrensel olarak "iş sosyal ağı" yükünü kaldıran iki proje. İkisi de ciddi firmalar tarafından aktif olarak kullanılan ve kariyer odaklı düşünen insanların profillerine ekstra özen gösterdiği sosyal ağlar. Diğer tüm ağlardan ayrıldıkları konu tamamen iş dünyası ile ilgili olmaları. Eğer kurumsal bir firmaysanız ve çağı yakalamış bir görüntü çizmek istiyorsanız artık iş başvurularını bile bu sistemler sayesinde yönlendirebilirsiniz.
FriendFeed
Twitter'ın atası desek sanırım çok da yanlış bir şey söylemiş olmayız. Yazdığınız mesajlarda harf sınırı olmaması dışından pek bir fark yok gibi. Ama her nasılsa sınırların olması insanları çekti sanıyoruz :D Arkadaş listesi ve takip etmeye dayalı sistemde tıpkı Twitter'ın işlediği gibi işliyor. Kalabalığın olmadığı ve Twitter'ın TT listesinin çirkinliklerini yaşamadığınız bir sosyal hayal edin işte orası burası.
Behance ve Dribbble
Sosyal Ağ girişimlerinde en çok görülen hareket "özelleştirme" ya da bir diğer deyişle "tek konuya yönelik sosyal ağlar"dır. Ve bu yönelimin de bizce en başarılı olan kolu görsel-işitsel konularda olanlardır. İşte bunlardan ikisi tasarım konusunda özelleşen Behance ve Dribbble. İki sosyal ağda arkadaşlık ve takip sistemini barından ve tamamen kişilerin tasarım portföylerini paylaşmaları üzerine yoğunlaşan sistemler. Behance biraz daha blog yapısına yakın dururken Dribble daha çok Flickr tarzı resim paylaşımı ile bunu yapıyor. Eğer sizde birşeyler tasarlıyorsanız tasarımlarınızı paylaşmanın en güzel yolları bunlar. E deviantart ne olacak diyenler? Aşağı.
DeviantArt
Görsel sosyal ağların sanıyoruz ki en kalabalığı. Fotoğrafçı, illüstratör, grafiker, ressam. Elini sanat tutan herkes orada. Özellikle yorum ve takip yapısı itibariyle sanatçıların myspace'i olarak nitelendirebileceğimiz ortamda hem amatörler hem de profesyoneller var. Kendinizi saatlerce kaybedebilirsiniz sayfalarında gezerken.
Last.Fm
Görselin özel sosyal ağı olurda müziğin olmaz mı? Last.Fm bir radyo gibi işleyen ama aynı zamanda arkadaşlık sistemi de bulunan bir site. Belli bir süredir ücretsiz içerik dışında şarkıları tamamen dinlemek pek mümkün değil ama genede müdavimleri var.
Delicious, Digg ve Stumbleupon
İnternette sosyal paylaşımın ilk örnekleri link paylaşımında başlamıştır. Bu işe bir çok sistemden önce başlayan Delicious ve Digg şimdilerde arkadaşlık ve takip listeleri ile bir ucundan sosyal ağ olmaya başladılar. StumbleUpon'da tıpkı diğerleri gibi link paylaşımı yaptırıyor fakat bunu daha çok tarayıcı eklentileri ile yaptırması ile farklılaşıyor. Beğeni durumuna göre rastgele veya takip ettiğiniz arkadaşların tavsiyelerine göre önünüze linkler getiriyor. Bu sistemde de arkadaşlık ve takip sistemi mevcut.
Tumblr ve Blogspot
Yoluna birer blog sitesi olarak başlayan bu hizmetler hala temelde blog hizmetleri olmalarının yanında takip listeleri ve arkadaşlık butonları ile sosyal ağ da olmaya evrildiler tam anlamı ile. Blogspot'ta blog takibi ile istediğiniz blogspot adreslerini izlemeye alabiliyorsunuz Tumblr'da da gene sizin gibi tumblr yazarlarını takip et butonu ile panonuzdan takip edebiliyorsunuz. Sosyal ağ'a evrilmeye en güzel örnekler.
Path ve GetGlue
Yukarıdaki bahsettiğimiz sosyal ağlar tamamı esasında büyük ekran için yani pcleriniz için hazırlanmış sistemler. Mobil hayatın gittikçe yükseldiği bu yıllarda neredeyse hepsi de mobil uygulamalarını geliştirip uygulama marketlerine koydular evet ama bazı sosyal ağlar direk mobil hayat için düşünülüp hazırlanıyorlar artık. Buna en güzel örnek Path. Sadece akıllı telefonlarda uygulama olarak çalışan sosyal minik bir facebook gibi çalışıyor. Farkı "uygulama" olmasından dolayı bir iki janjanlı hareket görmemiz, onun dışında neredeyse işleyiş tamamen aynı. GetGlue ise pc'den de girebildiğiniz fakat yoluna bir uygulama olarak başlayan sosyal ağ. GetGlue ayrıca özelleştirilmiş sosyal ağlardan; müzik, film, dizi ve oyun çerçevesinde tabiri caizse tam bir multimedya sosyal ağı.
Bunlar bizim sizlere fikir vermesi için filtrelerden geçirip anlattığımız kadarı. İnternet ve akıllı telefonlarımız her geçen gün yeni bir sosyal ağ fikri ile doluyor. Bu gidişat durulacağada benzemiyor. Ama siz genede zevkinize veya işinize göre kullanmak istediklerinizi deneyebilir ve sonuçlarını takip edebilirsiniz.
Bir kaç yıl öncesine kadar "sosyallik" sadece gerçek anlamda yüzyüze olmak, ikili ilişkiler kurmak demekken bugün internet sitelerinde geçirdiğimiz zaman olarak bile tanımlanabilir hale geldi.
Peki bu alışkanlığımızı şekillendiren Facebook ve Twitter'dan başka sosyal ağ yok mu? "Sosyal Ağ" diyince aklımıza ilk ve neredeyse sadece bu ikisinin gelmesi garip değil mi?
Mutlaka sektöre ilk giren firma gibi iki isimde kolay kolay yıkılmayacak bir öncülük kazanmış durumdalar ama genede internet kullanıcısı olarak bilinmesi gereken "iyi işleyen bir fikir varsa gerisi gelir". Öncüllerin ardından takip edenler mutlak çıkmışlardır.
İşte size Facebook ve Twitter dışındaki Sosyal Ağ servislerinden bahsetmek istiyoruz kısa kısa.
Kimisi var olan bir fikri kullanmaktan öte gitmeyen girişimlerken bazıları "özelleştirme"yi tercih eden ortamlar bunlar. Bir de "sosyal ağ"a evrilenler var.
Google+
Şimdi diyeceksiniz ki "Google+'ın farkındayız tabiki neden bundan bahsediyorsunuz?" haklısınız da ama neden kullanmıyorsunuz? :) Google'ın başarısız "sosyal ağ piyasasına ortak olma" girişimlerinin en sonuncusu ve teknik anlamda en başarılısı. Bahsetme sebebimiz ise kendisine gene yokmuş gibi davranmamız. Facebook ile birebir aynı işi yapıyor gibi göründüğünden kemik kullanıcıyı kendi eksenine çekmeyi beceremeyen ağ emin adımlarla google'ın sosyal ağ projeleri çöplüğünden yerini alacak sanırız ki. Halbuki hem tasarım anlamında hem de teknik anlamda Facebook'dan önde olduğu noktaların olmasına rağmen kullanıcıların büyük resme bakıp verdikleri karar sanırız ki gidişatın sebebi.
Facebook ardından yapılan türlü sosyal ağ girişiminden sonra ses getirebilen tek proje Twitter olmuştu. İşte Twitter'ın popülerleşmesinin ardından bugüne kadar da ses getirebilen en yeni sosyal ağ girişimi Pinterest oldu. Temelde beğendiğiniz fotoğraf ve görselleri imleme ve paylaşmaya yaran sistem, milyonlara açılma hedefinde olan bir sosyal ağ için çok cesur bir tasarıma ve başarılı bir yazılıma sahip. Bir paylaşım sitesini sosyal ağa çeviren "arkadaşlık" ve "takip sistemi" tabiki Pinterest'te de mevcut. Sistem video paylaşımına da destek verse de videoları bir iki tıklama ardından izlettirdiği için şu ana kadar ana görüntüsündeki "imaj paylaşamı" sosyal ağı duruşunu hiç bozmadı. Bozacak gibi de görünmüyor. Hesabınızı diğer sosyal ağ hesapları ile bağlamanıza izin veren sistemi ile paylaştığınız herhangi bir görsel anında diğer ağlarınızda da paylaşılabiliyor. Pinterest normal kullanıcının yanı sıra şirketler ve kurumsal kullanım içinde artık Facebook ve Twitter gibi vazgeçilmez bir ağ olmaya başlıyor.
Foursquare
Sosyal ağlar ile ilgili ilk yapılan şakalar zamanında "sen şimdi her yaptığını yazıyo musun oraya? mesela..." diye başlayıp kötü komikliklerl devam ederdi. Bir müddettir sadece ne yaptığınız ile değil nerede olduğunuz ile de ilgileniyor sosyal ağlar. Foursquare sayesinde, bulunduğunuz yeri takipçileriniz ile paylaşabiliyorsunuz, en temel işi bu. Bunun yanında sistem size yakın olan diğer kullanıcıları gösteriyor ve bölgede bulunan mekanlar hakkında fikir sahibi olmanızı da sağlıyor. Her sistemin bir alameti farikası var (Facebook'da dürtme-ekleme-beğenme, Twitter'de takip etme, Google+'da çevrelere ekleme, Pinterest'de ise pinleme) Foursquare'da bu rozet toplama oluyor. Bir yeri en çok ziyaret, ilk ziyaret, avrupa gezgini ,gezgin gibi bir çok sıfatı almak için insanlar durmadan Check-in yapıyorlar. Kurumsal kullanım adına özel kampanyalardan özel oyunlardan öte bir yaptırımı olma şansı az olan bir ortam olsa da konusunda en iyisi olmasından ötürü firmanızın kullanıcı adını almanız sizin için iyi olacaktır.
Formspring
Twitter'ın "sadece 140 karakter" felsefesinden oluşan sadece yazı içeriğin bir versioynu Formspring; sadece soru cevap! Takip ettiğiniz ve sizi eden kişilere sorular sorup, sorulara cevaplar verdiğiniz basit bir sosyal ağ. Kişisel kullanımda işin bir noktada mutlaka geyiğe kaydığı ortamda tabiki ciddi şekilde sorular cevaplayan kullanıcılarda var. Özellikle bazı ünlü isimler hayranlarının meraklarını bu ağ üzerinden yanıtlayabiliyorlar. Ünlüler gibi firmalarda Formspring hesaplarını sosyal bir soru cevap ortamı olarak kullanıp hem modern gözükebilir hemde eski alışkanlıklarından kurtulabilirler ziyaretçi defteri gibi :)
LinkedIn ve Xing
Evrensel olarak "iş sosyal ağı" yükünü kaldıran iki proje. İkisi de ciddi firmalar tarafından aktif olarak kullanılan ve kariyer odaklı düşünen insanların profillerine ekstra özen gösterdiği sosyal ağlar. Diğer tüm ağlardan ayrıldıkları konu tamamen iş dünyası ile ilgili olmaları. Eğer kurumsal bir firmaysanız ve çağı yakalamış bir görüntü çizmek istiyorsanız artık iş başvurularını bile bu sistemler sayesinde yönlendirebilirsiniz.
FriendFeed
Twitter'ın atası desek sanırım çok da yanlış bir şey söylemiş olmayız. Yazdığınız mesajlarda harf sınırı olmaması dışından pek bir fark yok gibi. Ama her nasılsa sınırların olması insanları çekti sanıyoruz :D Arkadaş listesi ve takip etmeye dayalı sistemde tıpkı Twitter'ın işlediği gibi işliyor. Kalabalığın olmadığı ve Twitter'ın TT listesinin çirkinliklerini yaşamadığınız bir sosyal hayal edin işte orası burası.
Behance ve Dribbble
Sosyal Ağ girişimlerinde en çok görülen hareket "özelleştirme" ya da bir diğer deyişle "tek konuya yönelik sosyal ağlar"dır. Ve bu yönelimin de bizce en başarılı olan kolu görsel-işitsel konularda olanlardır. İşte bunlardan ikisi tasarım konusunda özelleşen Behance ve Dribbble. İki sosyal ağda arkadaşlık ve takip sistemini barından ve tamamen kişilerin tasarım portföylerini paylaşmaları üzerine yoğunlaşan sistemler. Behance biraz daha blog yapısına yakın dururken Dribble daha çok Flickr tarzı resim paylaşımı ile bunu yapıyor. Eğer sizde birşeyler tasarlıyorsanız tasarımlarınızı paylaşmanın en güzel yolları bunlar. E deviantart ne olacak diyenler? Aşağı.
DeviantArt
Görsel sosyal ağların sanıyoruz ki en kalabalığı. Fotoğrafçı, illüstratör, grafiker, ressam. Elini sanat tutan herkes orada. Özellikle yorum ve takip yapısı itibariyle sanatçıların myspace'i olarak nitelendirebileceğimiz ortamda hem amatörler hem de profesyoneller var. Kendinizi saatlerce kaybedebilirsiniz sayfalarında gezerken.
Last.Fm
Görselin özel sosyal ağı olurda müziğin olmaz mı? Last.Fm bir radyo gibi işleyen ama aynı zamanda arkadaşlık sistemi de bulunan bir site. Belli bir süredir ücretsiz içerik dışında şarkıları tamamen dinlemek pek mümkün değil ama genede müdavimleri var.
Delicious, Digg ve Stumbleupon
İnternette sosyal paylaşımın ilk örnekleri link paylaşımında başlamıştır. Bu işe bir çok sistemden önce başlayan Delicious ve Digg şimdilerde arkadaşlık ve takip listeleri ile bir ucundan sosyal ağ olmaya başladılar. StumbleUpon'da tıpkı diğerleri gibi link paylaşımı yaptırıyor fakat bunu daha çok tarayıcı eklentileri ile yaptırması ile farklılaşıyor. Beğeni durumuna göre rastgele veya takip ettiğiniz arkadaşların tavsiyelerine göre önünüze linkler getiriyor. Bu sistemde de arkadaşlık ve takip sistemi mevcut.
Tumblr ve Blogspot
Yoluna birer blog sitesi olarak başlayan bu hizmetler hala temelde blog hizmetleri olmalarının yanında takip listeleri ve arkadaşlık butonları ile sosyal ağ da olmaya evrildiler tam anlamı ile. Blogspot'ta blog takibi ile istediğiniz blogspot adreslerini izlemeye alabiliyorsunuz Tumblr'da da gene sizin gibi tumblr yazarlarını takip et butonu ile panonuzdan takip edebiliyorsunuz. Sosyal ağ'a evrilmeye en güzel örnekler.
Path ve GetGlue
Yukarıdaki bahsettiğimiz sosyal ağlar tamamı esasında büyük ekran için yani pcleriniz için hazırlanmış sistemler. Mobil hayatın gittikçe yükseldiği bu yıllarda neredeyse hepsi de mobil uygulamalarını geliştirip uygulama marketlerine koydular evet ama bazı sosyal ağlar direk mobil hayat için düşünülüp hazırlanıyorlar artık. Buna en güzel örnek Path. Sadece akıllı telefonlarda uygulama olarak çalışan sosyal minik bir facebook gibi çalışıyor. Farkı "uygulama" olmasından dolayı bir iki janjanlı hareket görmemiz, onun dışında neredeyse işleyiş tamamen aynı. GetGlue ise pc'den de girebildiğiniz fakat yoluna bir uygulama olarak başlayan sosyal ağ. GetGlue ayrıca özelleştirilmiş sosyal ağlardan; müzik, film, dizi ve oyun çerçevesinde tabiri caizse tam bir multimedya sosyal ağı.
Bunlar bizim sizlere fikir vermesi için filtrelerden geçirip anlattığımız kadarı. İnternet ve akıllı telefonlarımız her geçen gün yeni bir sosyal ağ fikri ile doluyor. Bu gidişat durulacağada benzemiyor. Ama siz genede zevkinize veya işinize göre kullanmak istediklerinizi deneyebilir ve sonuçlarını takip edebilirsiniz.
Yorumlar